Ipuin hasiera eta ipuin bukaera gehiago

Ikastaroa duela aste zenbait bukatu zen arren, atzo jasotako mezu batek ederki frogatzen du gustura jarraitzen duzuela ipuinen haritik tiraka eta tiraka. Antsoaingo Ezkaba eskolan aritzen den Katti Aginaga Huitzik Haur Folklorearen bilduma izeneko liburuan ipuinak hasteko eta bukatzeko hainbat eta hainbat formula aurkitu du eta zuekin guztiekin partekatzea iruditu zait egokiena.

IPUIN HASIERAK

- Orain urte asko ...; Oraindino urte asko ez dela...; - Aintzina, ugarazioak edo igelak harriakaz berba egiten zutenean...; - Behin munduan, asko legez, mutiltxo bat bizi zen...; - Gomuta ez dudan herri batean...; - Aintzina, belar-txori-abere-patariek heuren berbetea ahaztu baino lenentxoago...; - Munduan asko bezala...; - Aintzinean munduan asko legez...;- Munduan asko legez arto koxkolez ...; - Behin batean ...; - Gauza guztiek hizketan zekiten denboran gertatu omen zen...; - Aintzina, behi, ardi eta animali guztiek, eta belar eta arbolek berba egiten zutenean ...; - Sekula ez zait ahaztuko...; - Bizkaiko ipuinetako senar-emazte askoren antzera ...; - Euskaldunen artean oso gutxitan gertaru izaten dena ..; - Herri batean bizi ziren ...; - Lur eta aberastusun haindiak zeuzkan etxe batean ...; - Garai hartan ... ; - Gizaldi honen hasieran bazen ....

IPUIN BUKAERAK

- Egia bada, sakelan sar. - Egia bada, sakelan sar; gezurra bada, atera ez dadila. - Haiek ondo bizi izan baziren gu ondo bizi izan gaitezen. - Aditzeko belarririk duenak aditu eta ikas dezala - Handik aurrera, lanik egin beharrik gabe, ama eta semea oso aberats bizi izan ziren. - Handik aurrera denak pozik eta pakean bizi izan ziren urte askotan.

Formula batzuk ezagunak genituen ikastarotik; beste batzuk, aldiz, berri-berriak egin zaizkit, batez ere Bizkaia aldeko batzuk.
Haur Folklorearen bilduma liburua Xabier Etxaniz Erlerena da, Pamielak argitaratua duela urte askotxo; zorionez, iaz atera zuen edizio berritua. Nolanahi den ere, EIBZn bi ale ditugu maileguan uzteko gertu. Gure katalogoan ikus dezakezue, edozein unetan, mailegatuta dagoenentz. Liburu horretan, Ipuin hasierak eta Ipuin bukaerak atalez gain, badira esaera zaharrak, kantak, herri olerkiak... Altxor ttipi bat!

Mila esker, Katti, altxor ttipi horren berri emateagatik

Bi konkordunak eta Japoniako ipuin hori

Ipuin Tailerra eta Herri Ipuinak ikastaroa bukatutakoan, erabilitako materialak txukuntzen hasi eta oroitu egin naiz saio batean, Bi konkordunak ipuina lantzen ari ginela, aipatu nizuela badagoela Japoniako herri ipuin bat gure bi konkordunen ipuinarekin parekatu daitekeena.

One Upon a Time in Jolly Japan izeneko bilduma batean agertzen da ipuin hori (Kodasnha, 2001, Tokio), eta ipuinaren izena hauxe da: How the old man lost his wen edo Agure batek flemoia geldu zueneko elezaharra.

Begiratu irudiok...




Ipuin horrek ez al dakarkizue gogora Xabier Etxaniz Erle-ren liburuan ikusi genuen Bi konkordunak ipuina?


Irudia Jokin Mitxelenarena da. Geure ipuinak liburutik hartua X. Etxaniz Erle-ren edizioa, Pamiela, 2000

Ipuin Tailerra eta Herri Ipuinak ikastaroa bukatu da

Urtarrilaren 4an hasi genuen ikastaroa iragan den ortzegunean bukatu genuen. Azken saioan, eri dagoen Arrate izan ezik, goiko argazkikook bildu ginen... Animo, Arrate, sendatu eta sendotu!

Ikastaroan parte hartu zenutenok balorazioa egin zenuten azken saioan eta, orain, nire iritzia azaltzeko unea heldu da. Eta iritzia emateko, labur eta samur, zer hoberik bertso bat baino?

Urtarrilean hasi ta orain
bukatu dugu tailerra
bi hilabetez aritu gera
ipuinekin barra-barra:
niretzat lana baino gehiago
izan da zinez plazerra,
eskerrik asko ta bukatzeko
har (e)zazue nire agurra

Eskerrik asko, beraz, zuen pazientziagatik, zuen balorazio ezin eskuzabalagoengatik eta, batez ere, egun osoa umeekin egonda, EIBZra etortzeagatik ostegunero-ostegunero Ipuin Tailerra eta Herri Ipuinak ikastaro honetara. Adiorik ez.

Lau katu eta bost txito,
ikastaroa bukatu da eta kito

HGL CD roma, ikastaroaren osagarri

Duela urte batzuk, euskarazko irakasleak trebatzeko ikastaro jakin batean, honako idazle hauek parte hartu zuten: Bernardo Atxagak, Juan Kruz Igerabidek, Andu Lertxundik, Aingeru Epaltzak, Mariasun Landak eta Patxi Zubizarretak. Ikastaro oso arrakastatsua izan zenez, idazle horiek emandako hitzaldiak eta beste material interesgarri zenbait CD rom batean bildu zen: Haur eta Gazte Literatura- Egungo sei idazleri buruzko azterketa. Miel Anjel Asiain-ek, Osio-k apailaturiko lan mardula izan zen.

CD rom horretan informazio berezi-berezia dago: nekez errepikatuko den ikastaro horretako hitzaldi guztiak, bai audio formatuan, baita testu formatuan ere; gainera, idazle horien ordura arteko liburu guztien fitxa bibliografikoak, adinaren arabera sailkatuak.

Nekez lor daitekeen materiala da, eta Ipuin Tailerra eta Herri Ipuinak ikastaroaren osagarri, CD rom horren ale bana banatuko zaizue: instalatu, aztertu, erabili eta, nahi izanez gero, blog honetan nork bere esperientzia konta dezala. Probetxuzkoa izanen zaizuelakoan...

Zeu idazle!

Etzi, ostegunean, Ipuin Tailerra eta Herri Ipuinak ikastaro honen azken saioa izanen da. Gogoan dukezunez, azkenaurreko saioan banatu nuenn Zeu idazle CD rom ale zenbait nork bere kasa instalatu eta probatzeko. Komeniko litzateke etzi ekartzea eta, norbaitek denbora gehiago beharko balu, mailegua berritzeko eskatu beharko luke.

CD romak berak daukan gidaz landara, Zeu idazle CD romaren gaineko informazio zabala paper formatuan banatu nizuena: inork galdu badu, Erabili.com-en dauka irakurgai.

Yamanba jankosaren elezaharra

Behinola, Japonia urruneko irletan jainko-jainkosa guztiak bizi ziren bakar-bakarrik, gizakirik ez zen garai haietan. Horietarik bat, Yamanba jainkosa, Fujiyama mendian bizi zen.

Neguko egun batean, elurra mara-mara ari zuen eta Yamanba mendiaren magalean zela, ohartu zen Japoniako lurralde ederrak hutsik zeudela, beste jainko-jainkosek oso gutxitan uzten baitzuten Fujiyama mendiaren egoitza sakratua beheko haranetara jaisteko.

Orduan, Yamanbak zazpi elur-bola handi harturik, elur-panpina bat egin zuen. Eguzkiaren indarrez elurra urtzen hasi zen eta handik atera zen gizaki bat, elurra bezain hotza. Yamanbak ikusi zuen gizaki zuria eta ez zitzaion gustatu.

Yamanba ez zen pozik geratu eta menditik behera jaitsi zen, urtutako elurrak sortutako erreka batera heldu zen arte. Han, errekaren ertzean buztina zegoen. Zazpi buztin-bola handi baliaturik, Yamanbak buztinezko irudi bat egin zuen. Eguzki-izpien indarrez, buztina zartatzen hasi zen eta handik atera zen gizaki bat, buztina bezain zakarra. Yamanbak ikusi zuen gizaki beltza eta hori ere ez zitzaion gustatu.

Asmatzen ez zuela ikusita eta amore emateko zorian zela, horra hor antzeman zuela lokatz artean, ur geldotan, sekula ikusitako lorerik ederrena: loto lorea zen, lohiaren artean dirdiratsu.

Yamanbak, lohietatik kontu handiz erauzi zituen zazpi loto lore handi, ederrenetan ederrenak, eta are kontu handiagoz jarri zituen banan-banan bata bestearen ondoan, hostoz hosto. Lan handia egin zuen oraingo honetan. Izan ere, zazpi gau eta zazpi egun eman zuen harik eta zazpigarren egunaren egunsentian, eguzkia atera zen eta beronen izpien indarrarekin loto loreen hostoak zimurtu eta erori ziren arte.

Tximeleta krisalida batetik nola, hola sortu zen gizaki biribil, eder eta akatsik gabeko bat Eguzkiarekin batera sortu zenez, Yamanbak Ni-pon deitu zion, “ekialdetik sortua” alegia. Eta Yamanbak ikusi zuen gizaki horrek bai merezi zuela jainko-jainkosen lurraldean bizitzea.

Eta, harrezkero, japoniarrak bizi dira Japonian Yamanba jainkosaren eta beste jainko-jainkosen babespean.

Ipuinak sortzeko makinak

Ingelesez

Euskaraz

Gaur Done Bladi, bihar Santa Ageda bezpera

Eta umeei kontatzen badiegu Santa Agedaren historia? Gorexamar ez ote da? Nik uste dut kontatu behar direla horrelakoak, duda izpirik gabe.

Patxi Zubizarretaren Urrezko giltza izeneko liburu zoragarria azken aurreko saioan erakutsi nizuen. Dakizuenez, Erein argitaletxearen liburu eder horrekin batera, bi CD argitaratu zituzten kanta eta testuekin.

Agate Deunaren historiarekin entzundakoaren ulermena landu daiteke eta liburuaren 51. orrian agertzen den ipuinaren bertsioa moldatu dut errazago eginen zaielakoan.

Aspaldi-aspaldian, Sizilia izeneko irla batean, neskatxa bat bizi zen. Ageda zuen izena eta familia onekoa zen. Gainera, neskatxa xarmanta eta polit askoa omen zen. Neskatxa handitu zen eta neskatxa gazte ezin ederragoa bilakatu zen.

Irla horretako gobernadoreak berak, Kintianus izeneko batek, beretzat nahi izan zuen eta berarekin ezkontzeko esan zion; baina neskatxak harekin ezkondu nahi ez. Kintianus hori neska baino askoz ere zaharragoa izateaz gain, neskak ez zuen batere maite. Izan ere, Ageda eta bere familia osoa kristaua zen, eta garai horretan kristautasuna debekatuta zegoen Sizilian. Horregatik, Kintianus gobernadoreak sarri askotan kristauak atxilotu eta kartzelan sartzen zituen.

Agedak behin baino gehiagotan esan behar izan zion ezetz eta ezetz gobernadore tematiari, baina gobernadore setatiak direnak eta ez direnak egin zituen neska erakartzeko: alferrik, baina! Orduan, gobernadore gaiztoak onez lortzerik izan ez zuena, gaiztoz lortzea erabaki zuen. Egun batez soldaduei Ageda atxilo hartu eta ziega ilun batean sartzeko agindu zien, Ageda kristau izatearen aitzakia hartuta.

Neska gaztea ziegan zela, gobernadoreak bisita egin zion eta berarekin ezkontzeko berriz eskatu zion eta, onartuz gero, libre utziko zuela esan zion. Halere, neskak bereari eutsi zion. Orduan, gobernadore maltzurrak denbora luzez preso atxikiko zuela egin zion mehatxu. Egunak joan eta egunak etorri, halarik ere, neskak ez zuen amore eman nahi izan. Asteak joan eta asteak etorri, eta neskak ez zuela etsiko ikusita, gobernadoreak esan zion neskatxari.

Zu niretzat izan ezean, inorentzat ez zara izanen, eta zure bularrak mozteko aginduko dut eta poliki-poliki odolik geldituko eta hilko zara.

Agedak, orduan halaxe erantzun omen zion:

Halakoxe bi bularretatik edan zenuen zuk ere... Orain emakume errukarri bati moztu behar omen dizkiozu. Bihozgabe halakoa!

Amorraturik, gobernadore errukigabeak neskatxari bi bularrak mozteko eta sutara botatzeko agindu bota zuen, ikatz artean erre zitezen. Eta hala egin zuten soldaduek: lehenbizi, bular bat moztu zioten; baina neska ez zen hil. Orduan, beste bularra moztu zioten eta, halere, neska ez zen hil, harrigarriki zauriak berez ixten zitzaizkiolako neskatxari. Orduan, gobernadore ankerrak, neskatxa sutara botatzeko agindu zuen eta, azkenik, hala hil omen zen neskatxa. Guztiarekin ere, Agedaren istorioa azkar zabaldu zen Sizilia osoan eta anitzek santutzat hartu zuten neskatxa adoretsua.

Diotenez, Ageda hil eta urtebetearen buruan, Siziliako sumendirik handiena, Etna sumendia, laba jaurtitzen hasi zen. Etna inguruan dagoen Katania hiriko biztanleek laguntza eskatu zioten Santa Agedari sumendiaren laba geldiarazteko, Herriak ez baitzuen Kintianus gobernadore gaiztoak egin zuenaren errurik, Harrigarriki, laba berehalakoan gelditu zen eta ez zen iritsi Katania hiriraino.

Harrezkeroztik, Santa Ageda suaren, tximisten eta sumendien babesletzat jo ohi da.

Egia ala gezurra, begi bien artean sudurra.

Ohi bezala, kanta ere hor dugu: jarraian, gure alabak ikasi duen bertsioa duzue, Beran kantatzen omen den gisara

Aintzaldun daigun Agate deuna
bihar da deun Agate
Etxe honetan zorion hutsa
betiko izango al dabe

Ez gaude oso aberats diruz
ezta ere oinetakoz
bainan eztarriz ondo gabiltza
ta kanta nahi degu gogoz

Zorion etxe hontako denoi
olez egitera gatoz
aterik ate ohitura zaharra
aurten berritzeko asmoz
Ez gaude oso aberats diruz
ezta ere oinetakoz
bainan eztarriz ondo gabiltza
ta kanta nahi degu gogoz

Santa Ageda bezpera dugu
Euskal Herriko eguna
etxe guztiak kantuz pozteko
aukeratua duguna
Santa maitea gaur hartu dugu
gure bideko laguna
haren laguntza bete gentzake
egun hontako jardura

Zelai erdian loreak argi
larros krabelin ta lili
etxe hontako etxeko andreak
Ama birgiña dirudi
Etxe hontako urdaiazpiko
asko kakutik zintzilik
ta lukainka gorriak ugari
poltsa betetzeko guri.

Eta aurten ez badizue eman denbora lantzeko, gorde hurrengo ikasturterako.

On dagizuela.

Herriaren emaitza aberatsa da ipuina

On Jose Maria Satrustegi zenaren liburu zahar bat daukat esku artean, Ipui miresgarriak izeneko liburuttoa, hogeita hamar urte baino gehiago dituena eta euskara ikasten hasi nintzen garaian erabili nuena. Horregatik, azpimarraturik, ohar eta zirriborroz betea dudala dakusat eta ahanzturaren zaku ilunetik berreskuratzen ari naiz hainbat eta hainbat kontu...

Baina noan harira. Arruatzuko euskaltzainak lan handia egin zuen herri ipuinak biltzen: esku artean dudan liburutxoan bi dozena daude - Lapur ona, Xirula miresgarria, errege eta gatza, Amaizun gaiztoa, Txitxirio txiki... - Baina ez noa orain horietako bat transkribatzera, ez horixe!

Ipuin Tailerraren aurreko saioan azaldu nituen On Rajiden aholkuak ekarri nahi dut gogora:

• Ipuinak entzuten ikasi
• Ipuinak bizi
• Tradiziotik edan
  

Eta ekarri nahi ditut gogora zeren eta Satrustegiren ipuin bilduma horren aitzin solas gisara, oso testu ederra aurkitu dut, oso egokia eta saioan nik esandakoaren osagarri. Liburu hori gaur egun aurkitzea ezinezkoa denez, aitzin solas hori transkribatu dut eta arraian doakizue, luzexka bada ere zinez merezi duena. Testua gaurkotzeko, soilik egokitu ditut hitz batzuk Euskaltzaindiaren arauen arabera.

Ipuinak ematean -ez dakit zergatik- haurrak ditugu beti gogoan, haurren gauza besterik ez balitz bezala. Eta ipuinen mundua ez da haur kontua, hainbat gutxiago haurkeria, batzuek hori uste badute ere.

Haurrengan ez baino, pertsona handiengan dago ipuinen altxorra. Aitona-amonak dira sukalde txokoetan iturri nagusia, eta berauen bidez gorde ditu gure herriak.

Haurra bada ere ikasle berria, ez da beti haur izateko jaio: denborak eginen du ipuin-kontatzaileen soka-mutur.

Ipuinak ez du, berez, inork sortu. Eta kontatzaile bakoitza da, nolabait, ipuinaren aita, bere joskeraz janzten duen neurrian.

Udaberriko lorategien antzera berdatutako lurra da, berez, ipuinen alorra. Herri giroak eman ohi du hazia, uste eta sineste guzien bufada beroak. Ahoz-aho hartuko du gero iraupenaren arnasa bulartsua eta, denboraz, egoera bakoitzari dagokion bustidura hezeak mamituko du gorputza.

Herriaren emaitza aberatsa da ipuina.

Horrexegatik, ez da bazterrean denbora-pasa haurrak lokartzeko jostagarri hutsa. Aspaldiko aztarnak ikus ditzakegu ikuspegi askoren begi-ninietan. Euskal Herriaren arima bizi da, ezkutuan bada ere, ipuinen zorro sakonean punpaka.

Hizkuntza bakoitzak izan ditu bere ipuinak. Herrialde aurreratuenek arretaz jaso eta apaindura ederrez zabalduak dituzte bazter guztietara bereak. Euskaldunok ere, ezagunago ditugu atzerritik etorriak, etxekoak baino. Basamortuan udazkeneko belar gorri erretakoen antzera galtzen doaz euskal ipuinak zaintzailerik ezean.

Askotan , tankera berekoak dira batzuk eta besteak, kanpotik datozkigunak eta gure mendietan sortuak. Kontuan izan behar dugu, denbora batean herrialde guztiak pentsaeraz elkarrengandik gertuago zeudela, gaurkoak baino. Euskal Herria barne zegoen mundu zabaleko jakintza horretan, eta bere lekuko dugu gaur.

Gure ipuinek, hala ere, badute beren euskal kutsu berezia. Ez nuke esango hobeak direnik, ez txarrago. Baina, hori bai, geureak ditugu.

Biltzailearen lana ez da erraza. Ikasi lehenik; jaso. Aldaketa asko izan ohi du ipuin bakoitzak: ipuinzale hainbat, askotan. Baina, jantzi aldakorraren azpitik nabari da beti egitura lerdena. Hori da, biltzaileak ahal bezain txukun eta apain herriari itzuli behar diona.

Zer esanik ez, urte askotako bilketa lanean aurkitu daitekeela bakarrik, herri joskera eta barneko ardatz hori. Hala ere, behin baino gehiagotan huts egin dezakegu.

Beste batzuek zuzenduko dute gaizki esana.

Honaino, beraz, On J.M. Satrustegiren testu eder hori. Esan daiteke ozenago, nekez argiago.

Urdiango iturria

Heriotzak erretzen du

Spencer Blake-en silueta beltza ez zen antzematen Swartz Strasse-ko kale kantoi ilunean. Ezkerreko eskua beroki beltzaren poltsikoan, eta eskuan 9 milimetroko Browning-en gider hotza sentitzeak nolabaiteko lasaitasuna ematen zion. Blacke-k bazuen, gainera, negu gorriaz gainera, bestelako motiboak dardarka egoteko: Ekialdeko Berlingo kantoi horretan hitzordua zuen, baina kontaktuak kale eginez gero, sare guztia arriskuan egon, eta errusiarren atzaparretan eror zitekeen.

Lasaitu beharra zuen eta eskuin eskuan piztu berria zuen zigarretaz oroitu zen. Bazekien tabakoa txarra zela, batzuek zioten modu asaldagarrian, tabakoak hil egiten zuela… Baina lasaitu beharra zuen. Eskua jaso, zigarreta ahoratu eta zupada luzea eman zion. Zigarretaren punta gorriz piztu zen kale kantoi iluna; kea irentsi ahala, pentsatu zuen tabakoa txarra izanik ere, behar-beharrezkoa zuela. Sorterriaren, Milwaukee-ren, oihartzuna ekartzen zion gogora edo, agian, Langley-rena: Agentziaren egoitzan emandako denbora luzean tabako gorriaren zapore horretara ohitu zelako; agian, Agentziaren eskoletan ikasitakoa gogora ekartzen ziolako…

Gogoa Milwaukee eta Langleyren arteko eremu etereoan gelditu zitzaion betiko, Spencer Blacke-k ez baitzuen gehiago gogoratzerik izan. Suaren antzera piztu zen kalearen beste aldetik zetorren zera hori ez zen zigarreta baten punta gorria. 9 milimetroko zera horrek kopetan sartu eta burua zartatu zion.

Gero, danbadaren oihartzuna joanda, alboko kale kantoi ilunetik beroki beltzeko gizon lodikote bat atera zen, Tupolev 9 milimetroko pistola eskuan, artean bero. Espioi errusiar horrek gorpua “S.B.” inizialak zituen espioi amerikarrarena zela berretsi zuen: kopetako zuloari odol gorriarekin batera, ke beltza zerion. “Heriotzak erretzen du” pentsatu zuen errusiarrak, soilik Minsk-en sortutakoek duten berezko umore beltz sonatuarekin. Tupolev-a gorde eta burutazio irrigarri horrekin ipuin bat idatz litekeela pentsatu zuen…

Ipuinlari perfektuaren dekalogoa

Horacio Quiroga-ren dekalogo ospetsua euskaratu du Jesus Maria Mendizabalek, Bizargorrik. Literatura Unibertsala bildumaren azken liburuan dituzu hamar manamendu horiek, idazle uruguaitar horren hamazazpi ipuinen osagarri.

1. Har ezazu aintzat maisu bat (Poe, Maupassant, Kipling, Txekhov), jainkoa berbera bezala.

2. Sinets ezazu ezin iritsizko gailurra dela zure artearena. Ez ezazu amestu gaina hartuko diozunik. Gaina har diezaiokezunean, lortuko duzu, zeuk ere jakin gabe.

3. Eutsi iezaiozu, ahal bezainbatean, imitatzearen tentazioari; imita ezazu, ordea, eragina handiegia denean. Beste ezer baino gehiago, zientzia bat da nortasunaren garapena.

4. Izan ezazu fede itsua, ez garaipenerako zure ahalmenean, baizik-eta garaipena gutiziatzen duzun grina horretan. Maita ezazu zure artea zure andregaia bezalaxe, bihotz oso-osoa emanez.

5. Ez zaitez idazten has, lehendabiziko hitzetik nora zoazen jakin ezean. Ipuin egoki burutu batean, lehen hiru lerroek azken hirurek bezainbesteko garrantzia dute ia.

6. Honako zertzelada hau (“Ibai aldetik haize hotza zetorren”) zehatz eta xehe nahi baduzu adierazi. Hitz horiexez gain beste hitzik ez da gizakien hizkuntzan holakorik adierazteko. Behin hitzen jabe zarenean, ez zaitezela arduratu kontsonante edo asonante diren beren artean.

7. Ez ezazu, beharrik ezean, adjektibatu. Alfer-alferrik izango dira substantiboari atzetik itsasten dizkiozun isats guzti-guztiak. Doi-doia topatzen duzunean, berak, berak eta bakarrik, izango du kolore paregabea. Baina, topatu beharra dago.

8. Har itzazu pertsonaiak eskutik eta eraman itzazu atzeraino irmoki, ezarri zenien bidetik kanpo besterik ezer ikusi gabe. Ez ezazu arreta gal, haiek ikusi ezin dutena edota haiei batere axolarik ez diena, zuk begiratuz. Ez ezazu irakurleaz abusa. Betegarrietatik garbitutako nobela da ipuina; ripioen bahetik irazia.

9. Ez ezazu emozioaren agindupean idatz. Uztazu emozioa hil dadin, eta ekar ezazu gogora gero. Baldin eta orduan berpizteko gauza bazaude, ailegatu zara zure artearen erdi-bidera.

10. Ez ezazu, idazten diharduzunean, adiskideengan pentsa; ezta zure historiak eragingo duen zirraraz ere. Konta ezazu, kontakizunak zure pertsonaien giro txiki bildu horrentzat ezik interesik ez baleuka bezala; zu zeu izan zintezkeelarik, gainera, pertsonaia horietako bat. Ez da beste inolako modurik ipuinean bizia sortzeko.

Dekalogo sonatu hau estreinakoz 1925eko apirilaren 10ean argitaratu zen Buenos Aires-eko El Hogar aldizkarian. Martin Luterok Wittenberg-eko elizatean nola, Horacio Quiroak hala ezarri zituen hamar aginduok, oraindik indar betean dirautenak.

Halaber, liburuaren atzeko azalean dekalogoa bezain ospetsua den ipuinaren gaineko azalpen hau duzu:

Ipuinak, hasieratik akaberara, esku ikara gabe batek taxututako lerro bakarra izan zezan borrokatu nintzen. Ez traba, ez apainduria, ez barreiamendu bat bera ere ager zitekeen hariaren tentsioa lasaitzera. Ipuina, berez zertarako den aintzat hartuta, gezi bat da. Behin helmuga tirabidean arretaz jarri ostean, arkutik haraxe xuxen abiatzen den gezia. Haren hegaldia ederragotze aldera, gezi gainean pausatzera letorkeen tximeleta orok ez luke oztopoa besterik ekarriko.

Ipuinak baditu bere legeak eta gorde beharrekoak dira. Ipuinaren legeak errespetatu ezean, agian, ahoz bete hortz utz dezakezu irakurlea, baina behin baino gehiagotan galduko duzu. Ipuina gezi bat da, ongi noratu behar duzuna ituan jotzeko.